Excuses aanbieden is niet makkelijk, zeker niet voor het Colombiaanse leger

'Gelieve ons te verontschuldigen' lieten ze de familieleden van Manuel Antonio Tao Pillimue en Hortencia Neyid Tunja Cuchumbe weten.
Die hadden verwacht dat op 17 februari jongstleden het Colombiaanse leger en het Ministerie van Defensie zouden opdagen om hun excuses aan te bieden aan de families.

'Afgelast' krijgen familieleden
op het laatste moment per telefoon te horen.

Maar het bericht dat ze op het laatste moment toegestuurd kregen had het over iets anders: de geplande ceremonie werd afgelast. 'uit veiligheidsoverwegingen' voegden ze er nog aan toe in een fax die naar de advocate werd gestuurd. 'Vreemd,' vonden de familieleden, ' want het is hier altijd zo rustig. Trouwens, is het niet juist het leger dat die veiligheid moet garanderen?'

De rust in het dorpje Belén, gelegen in het zuidwesten van Colombia in het departement Cauca, werd 6 jaar geleden bruusk verstoord, toen Manuel en Hortencia, tesamen met William Cunacue, op de moto terugkeerden van een feestje. Net buiten het dorp werden ze onder vuur genomen door het leger dat daar in een hinderlaag lag. Zowel Hortencia, toen 17 jaar, als Manuel, 21, werden in de rug geschoten en kwamen ter plekke om. William raakte gewond maar wist desondanks te ontkomen, achteraf werd ie alsnog aangehouden en beschuldigd van terrorisme en rebellie. 

De lijken van beide dodelijke slachtoffers werden door de soldaten eerst verborgen en daarna aangekleed in camouflage-kledij om het zo te laten lijken alsof ze guerrilla strijders waren. Er werden hen eveneens een revolver en handgranaat in de handen gestoken om de slachtpartij te rechtvaardigen.

Een nieuwsartikel meldt de dood
van twee 'vermoedde militie-leden'

Geen van de drie had echter in de verste verte iets te maken met de FARC guerrillabeweging die nu reeds een halve eeuw tegen het Colombiaanse leger strijdt in het land. Dit was dan ook een duidelijk geval van 'Valse Positieven': onschuldige burgers die omgebracht werden en achteraf voorgesteld werden als guerrillero’s om de legerstatistieken op te smukken. Naar schatting zouden er zo ongeveer 3.000 dergelijke gevallen plaatsgevonden hebben onder het bewind van voormalig president Alvaro Uribe tussen 2002 en 2010, vergelijkbaar met het aantal slachtoffers dat viel tijdens de 17-jarige dictatuur van Pinochet in Chile.
Velen daarvan blijven nog steeds door straffeloosheid omringd, ondanks het feit dat het schandaal van de 'Valse Positieven' reeds sinds 2009 publiek aan het licht kwam. In dit geval gingen de familieleden echter op zoek naar gerechtigheid, en konden uiteindelijk bekomen dat een vrouwelijke rechter in Popayán het leger en de
Colombiaanse staat verantwoordelijk stelde voor de misdaad.

Belén, een rustig dorpje in het departement Cauca,
blijkt niet 'veilig' genoeg voor het Colombiaanse leger.

Als straf moesten ze publiek hun excuses aanbieden aan de familieleden voor de ongerechtvaardigde dubbele moord, in een ceremonie die door de officiële media in het hele land zou uitgezonden worden. 
Die ceremonie was nu juist gepland voor afgelopen vrijdag 17 februari, in het dorpje Belén zelf, maar op het laatste moment werd die nog afgeblazen door de verantwoordelijke van het leger 'om veiligheidsredenen'.

Familie en vrienden houden een eucharistie viering
ter herdenking van beide slachtoffers.

De dorpbewoners besloten echter toch door te gaan met de reeds lang vooraf geplande herdenkingsceremonie. De kleine dorpskerk van Belén zat dan ook goed vol met familieleden, vrienden en buren, velen van hen gekleed in oranje t-shirts met daarop de woorden: 'sin olvido ('niet vergeten').

Familieleden hebben moeilijke momenten
te doorstaan tijdens de misviering.

De misviering was een serene gebeurtenis met zang en teksten die het thema van de straffeloosheid aanbrachten, en met achteraf nog tijd om de gebeurtenissen van die fatale dag terug in herinnering te brengen. Iets wat uiteraard moeilijk was voor vele verwanten, ook nog 6 jaar later.

Om duidelijk te maken dat ze helemaal niet akkoord gingen met de manier waarop de bevoegde autoriteiten met de families van de slachtoffers omsprongen werd achteraf een verklaring opgesteld waarin ze eisen dat de officiële ceremonie ter verontschuldiging alsnog op 10 maart wordt gehouden, en ditmaal zonder 'flauwe excuses' of goedkope uitvluchten.

----===---

Casa de la Memoria - het Huis van de Herinnering

Het huis waar Hortencia Neyid Tunja werd geboren is ondertussen omgedoopt tot het 'Huis van de Herinnering'. Hier worden foto's en herinneringen aan beide overleden jongeren bewaard, maar het is ook een plaats voor ontmoeting geworden waar de families en de hele buurt samenkomen, en zelfs plaats voorzien is om les te geven.

De voormalige slaapkamer van Hortencia is nu een klaslokaal waar kinderen en leerlingen van de omliggende scholen samenkomen om lessen te volgen. Telkens een groep nieuwe leerlingen langskomt schrijven ze hun namen bij op de muren.
Het huis werd mede met steun van Broederlijk Delen terug opgeknapt zodat het deze belangrijke functie in de gemeenschap kan blijven vervullen.


Artikel en Foto's: Gert Steenssens / EsperanzaProxima.net,
Gert Steenssens is sinds 2008 coöperant van Broederlijk Delen in Colombia,
waar hij bij verschillende partners een handje toesteekt, niet enkel op technisch vlak. Meer fotos kan je bekijken op zijn flickr pagina hier.